Kaban ni Inting Botikol (JSL): MAGKUMBIRA SI TONYA SA PIYESTA

"Hoy, Tikboy, piyesta na sa atong dapit sunod semana, kinahanglan magkumbira gyud ta." pulong ni Tonya.

"Hoy Tikboy, piyesta na sa atong dapit sunod semana, kinahanglan magkumbira gyud kita kay pirmi lang gyud  nga malupigan kita nila ni Mare Kikay ug Pare Gorio." sulti pa ni Tonya ngadto sa iyang bana nga bag-ohay pang naabot gikan sa pagpangabis sa iyang mga sanggotan usa ka udto niana. 

"Ada, kahasol na man nimo anang butanga Tonya nga gastoso man kaayo na. Unya, asa man tag sapi nga ikagasto ana, aber?" pangutana ni Tikboy. 

"Ikaw gyud Tonya, usba na nang imong kinaiya. Pagkakusog baya gyud nimong magsunod-sunod sa atong silingan. Pasagdi na sila kay makagasto man. Daghan silag kwarta." dala yamiid nga pamulong ni Tikboy. 

"Kausa ra bitaw na sa usa ka tuig ang piyesta. Ihawon  nato nang duha ka buok baboy nga anaa sa atong tangkal. Unya, mahitungod sa kwarta, mohulam kita sa Turko." pasabot ni Tonya.  

"Unsa, nayabag ka diha Tonya nga adlaw-adlaw man na ang sukot sa Turko. Daghan na bitaw sa atong mga silingan ang gikaaway sa Turko kay magsibat-sibat na man panahon sa tingbayad." tubag ni Tikboy. 

Nadala sa ratsada ang binuhing baboy, nalitson.

"Ah, bahala na, mangutang ko sa Turko ug motanto pa gyud kog kwarta kang Mr. Lim bisan ug dakug interest basta magkumbira gyud ko sa piyesta." bahad pa ni Tonya. Nakahukom na siya ug dili na  magpadala sa pagpasabot sa iyang bana nga nabalaka. 

"Bahala ka Tonya kon magpatuyang ka ug pangutang para lang ihurot ug gasto sa piyesta sa atong dapit. Ayaw kog basola sa linugdangan unya niini." pulong ni Tikboy dayong lakaw aron sa pagbaligya sa iyang tuba nga bag-o pang dawat. 

Tuod man, miabot na ang adlaw sa pangilin. Daghan ang naghikay, kaon diri, kaon didto. Inom diri, inom didto. 

Malipayon ug sadya kaayo ang palibot. Naghuot sa mga bisita ang balay nilang Tonya ug Tikboy. 

Mga kaparyentehan, mga higala ug mga kaila ang namista sa ilang Tonya. 

Hurot-hurot gyud ang mga sud-an ug imnonon sa balay nilang Tonya. 

Pagkaugma, nagsugba na lang ug buwad sila si Tonya. Mingaw na ang ilang balay.  Ultimo sabon para ihugas sa mga plato ug uban pang galamiton sa kusina wala na sila makapalit.  Lawom ug pangagho ang gibuhian ni Tonya samtang nagsud-ong sa palibot. 

"Nay, palite kog kendi." pulong sa ilang anak nga si Atsay. "Sus kanimo Atsay, walay koy  kwarta.  Hala magkuha lang hinuon ko ug lapis ug papel, ako na lang idibuho ang kendi ha. Mas maayo ni,  dili pa makadaot sa imong ngipon." dala ngisi ni Tonya pamulong ngadto ni Atsay. 

Wala madugay, nalingaw na lang sila si Tonya ug Tikboy nga nagsud-ong  sa duha ka buok nilang mga apo nga mga gagmay pa. 

Dangtag usa ka semana, nag-abot ang Turko ug si Mr. Lim sa panimalay ni Tonya. 

"Pasensiya gyud kay wala pa akoy ikabayad kaninyo. Mangita pa kog sapi para ibayad ninyo." balibad ni Tonya ngadto sa iyang nautangan. 

Gipul-an na lang ang Turko ug si Mr. Lim sa pagsigeg balik-balik paningil kang Tonya. 

Pilay estorya, gipasaka-an ug kaso si Tonya sa iyang mga nautangan "for collection of sum of money" sa Municipal Trial Court in Cities kon MTCC sa ilang dapit.  

"Unsa, tagbaw ka na?" pangutana nga dala ug pagbasol gikan ni Tikboy. 

Wala siya makamatikod nga mitulo ang iyang luha.

Wala motingog si Tonya. Wala siya makamatikod nga mitulo ang iyang luha. Gikulbaan siya. Dagkong singot nga makita sa iyang agtang samtang nagakurog ang tuong kamot nga nagkupot sa sulat-complaint nga gihatod sa taga-korte sa ilang lungsod. 

Busa maayo gyud nga dili kita  magpakaaron-ingnon sa pagkumbira atol sa piyesta o sa bisan unsang okasyon kon apike ang atong bulsa kay makompromiso  kita sa kaulahian sama kang Tonya ning atong sugilanon!!!

(Bug-os ang pasalamat sa  KAHAYAG  ngadto sa nagsulat sa  sugilagming  nga si  JENNER S. LOBEDICA. Nagtakuban siya sa pangalan, "Inting Botikol".  Usa siya ka magsusulat sa mga lokal nga peryodiko sa dakbayan sa Sugbo  isip magtatampo ug mga binisayang artikulo ug  uban pang mga tagik sama sa sugilagming.  Nagsugod siya sa iyang panulat sa tuig 1982. Gradwado siya sa kursong abogasya sa University  of San Jose Recoletos).