NAPUSGAY ANG PANGANDOY NI PORTO

Si Porto

Nailhan si Porto sa iyang pagkakusog mokatkat og lubi isip manananggot ug sa pagkahanas niini nga modaro sa umahan. Nag-inusara siyang anak nila ni Gorio ug Rosa nga nanimuyo sa bukirang bahin sa Sibonga.

“Tay ug Nay, sige mosakay nako sa bus ha. Ayaw lang mo og kabalaka kay naghuwat na nako si Kaloy sa terminal inig abot nako didto sa dakbayan sa Sugbo. Magpadad-anan ra ko ninyo og kwarta,” nanglugmaw ang luha sa mga mata ni Porto human niya pulipulihi og gakos ang iyang mga ginikanan.

“Kinahanglan nga matuman gyud nako ang akong pangandoy nga makatrabaho sa dakbayan sa Sugbo aron mahaw-as sa kalisod. Wala sa bukid ang akong damgo nga maharuhay,” hilom nga tuaw ni Porto sa kaugalingon.

Gisugat dayon siya ni Kaloy pag-abot sa terminal.

“Porto, haum kaayo ka sa gipangita sa tag-iya sa imnanan nga akong gitrabahoan nga nahimutang sa dalan Pelaez. Lawasan ug sakto ka sa barog,” malipayong pamulong ni Kaloy.

“Kaloy, salamat kaayo.” Tubag ni Porto.

Pag-abot nila. “Hala huwata ko dinhi ha kay akong pahibaw-on ang tag-iya sa imnanan nga si Madame Butterfly,” pulong ni Kaloy dayong biya.

Wala madugay, nibalik si KaLoy.

“Porto paadtuon ka ni Madame Butterfly sa iyang lawak para sa interview. Sulod anang gamay’ng agianan sa wala unya dunay ganghaan nga imong makita, sulod dayon amo na ang lawak niya. Ayo-ayo bay ha.”

“Sige Kaloy, adtoon nako siya.” Nagdali si Porto padulong sa direksyon sa lawak ni Madame Butterfly. Sa pagtangka niya sa ganghaan nakita niya nga bukas kini. Nagkalainlain ang bulok sa gagmay’ng dagitab nga naghatag og kahayag sulod sa lawak ang nakita ni Porto. Iyang gianinaw.

“Dali, Porto, lingkod diri kilid sa kama. Ako si Madame Butterfly. Nakauyon ko sa gisulti ni Kaloy bahin nimo. Ug mas nisamot akong pagkauyon karon nga nakakita nako nimo. Sayon ra kaayo imong buluhaton,” paraygon ang tingog ni Madame Butterfly. Apan misteryosa. Dili man gud maklaro ni Porto kay dim light man.

“Sige Madame Butterfly. Sugoa ko bisan unsa. Mosugot ko. Dili gyud ko moatras og trabaho,” grabe nakabuliskad og ngisi si Porto. Nilingkod siya kilid sa kama.

Niining tungora. Si Madame Butterfly nisugod dayon og pakamang sa iyang mga kamot sa abaga ug buko-buko ni Porto.

“Sayod ka Porto, sayon kaayo ang imong buluhaton,” dala tayhop sa tangkugo ni Porto nga pamulong ni Madame Butterfly.

“Madame, dawata nako palihug kay andam ko sa bisan unsa nga buluhaton.” Namarog ang balhibo sa tingkoy ni Porto uban sa kulba sa dihang naabot na si Madame Butterfly og panghiram sa iyang paahan. Sa edad nga 19 anyos, dali ra si Porto manginit.

“Pulong pa ni Kaloy, ikaw ang pinakamaayo mokatkat ug modaro nga iyang nailhan. Mao ra kana ang imong buluhaton dinhi,” mahinamon nga hunghong ni Madame Butterfly ngadto ni Porto dayong pasiga sa hayag nga suga. 

Kalit kaayo nga nibanos ang kahayag sa palibot. Ug nakita ni Porto si Madame Butterfly. Tam-is kaayo kini og pahiyom human nakahipos sa iyang posteso sulod sa baso nga gibutang sa may uhan. Puno na sa kunot ang tibuok panagway niini sama sa karaang acasia nga kahoy sa ilang lungsod sa Sibonga. Halos wala nay sapot. Sa dihang naklaro na gyud og tan-aw ni Porto ang lawas ni Madame Butterfly, iyang nakita ang patik nga butterfly sa ibabaw sa pusod niini.

“Dali na Porto, pakit-a nako sa imong mga pakiat sa pagdaro ug pagkatkat kay andam na ning akong tanaman. Naghinam-hinam na gyud ko nimo.”

“Unsaaaaa...” nahutdan sa tingog si Porto. Nasaypan siya sa iyang pagkakusog mokatkat og lubi ug pagkakusog modaro sa umahan. Daw napugwat siya gikan sa lawom nga damgo sa iyang nakita ug nabati. Nahuwasan siya sa iyang gibating kaikag. Hugot kaayo ang gakos ni Madame Butterfly. Wala makalihok ug wala makasabot si Porto sa gibati. Iyang gipiyong ang iyang mga mata. Naamang siya. 

Napusgay ang pangandoy ni Porto.

(Nigawas sa unang higayon kining maong sugilagming sa Patnubay Online (website),  kaniadto sa isyo Enero 19, 2012,  nataran kini  sa  mga magsusulat nga OFW's   ug  sa Banat News,  lokal nga peryodikong binisaya sa dakbayan sa Sugbo kaniadtong Marso 31,  2012).